ظاهراً عصر طلایی شرکتهای بزرگ فناوری در حال پایان است

سه‌شنبه ۲۳ اسفند ۱۴۰۱ - ۰۳:۰۰

مطالعه 8 دقیقه

مجتبی بوالحسنی

گزارش Lackluster از درآمدزایی بزرگترین شرکتهای فناوری نشان می‌دهد ۲۰۲۳ سال بهره‌وری است و سرعت رونق بسیاری از شرکتها کاهش یافته است.

برخی افراد گمان می‌کردند دوران رونق شرکتهای حاضر در سیلیکون ولی هرگز پایان نخواهد یافت. غولهای بزرگ فناوری مسلط بر اینترنت هرسال میلیاردها دلار درآمد به‌دست آورده‌اند و بخشی از آن را صرف پرداخت حقوق، خرید یا اجاره‌ی دفاتر کاری مدرن و خرید شرکتهای کوچکتر کردند.

به هرحال با افزایش نرخ‌ بهره و کاهش ارزش سهام شرکتهای مطرح فناوری در سال گذشته، این صنعت با تغییرات مهمی مواجه شده است. اکنون گوگل، مایکروسافت، آمازون، فیسبوک و ده ها شرکت دیگر هزاران کارمند خود را اخراج کرده‌اند که به وضوح نشان می‌دهد دوران طلایی آنها به پایان رسیده است. اکنون در این شرکت‌ا، سخنرانی های مرتبط با تحمل شرایط سخت کنونی، جایگزین کمکهای مالی بلاعوض و وعده های ناهار رایگان شده است.

اپل، آمازون و آلفابت (شرکت مادر گوگل) از بزرگترین محرکهای اقتصادی ایالات متحده، همگی در روز پنجشنبه‌ی هفته‌ی گذشته جدیدترین گزارش درآمدزایی خود را منتشر کردند. تحلیل گران و سرمایه گذاران وال استریت از مدتی قبل چنین گزارشهایی را پیش‌بینی و توضیحاتی درمورد فشارهای احتمالی به شرکتها برای کاهش هزینه ها ارائه کرده بودند.

آلفابت و آمازون هردو همچنان به رشد خود ادامه می‌دهند اما سرعت این روند نسبت‌ به گذشته کاهش یافته است. درآمد اپل نیز درمقایسه با مدت مشابه سال گذشته حدود ۵ درصد کاهش یافته است. مدیران ارشد آمازون و آلفابت در کنفرانسهای اخیر خود تأکید داشتند که شرکتهای آنها همچنین برای کاهش هزینه ها تلاش خواهند کرد.

سوندار پیچای، مدیرعامل گوگل می‌گوید: ما درحال انجام اقدامات بسیار مهمی برای مهندسی مجدد ساختار هزینه های آلفابت هستیم تا به روشی پایدار دست یابیم و کسب وکارهای اقتصادی پایدار، پر جنب وجوش و درحال رشد را در سرتاسر شرکت ارائه دهیم.

متا، شرکت مادر فیسبوک روز چهارشنبه‌ی هفته‌ی قبل، ۲۰۲۳ را به‌عنوان سال بهره وری نام گذاری کرد و گفت سعی دارد برخی لایه های میانی مدیریتی خود را برای افزایش سرعت تصمیم گیری ها و بهره وری بیشتر، حذف کند. این اقدام باعث شد ارزش سهام این شرکت در روز کاری بعد از جلسه‌، بیش‌ از ۲۳ درصد جهش داشته باشد.

مارک زاکربرگ گفت: «ما سال گذشته را با اخراجهای سخت و تغییر ساختار برخی به‌ پایان رساندیم و زمانی که این‌ کار را انجام دادیم، به وضوح اعلام شد که اقدام مذکور درواقع شروع تمرکز بر کارایی خواهد بود و نه پایان آن». اظهارات مدیرعامل متا درحالی مطرح شد که شرکت تحت امر او برای سومین سه ماهه‌ی متوالی، کاهش درآمدزایی را تجربه کرد.

پیام کاهش هزینه های متا باعث خوش‌بینی در سرتاسر بازار شد و نزدک نیز به بهترین حالت خود از ماه آگوست تا کنون رسید. البته این چشم‌انداز با تردید صنعت فناوری برای سال جاری در بحبوحه‌ی ابهامات گسترده درمورد اینکه آیا اقتصاد ایالات متحده می‌تواند افزایش نرخ بهره‌ی فدرال رزرو را به گونه‌ای جذب کند که از رکورد اقتصادی جلوگیری شود، مطرح می‌شود. دلایل مختلفی وجود دارد که نشان می‌دهند تورم این کشور درحال کاهش است و به نظر می‌رسد بازار کار، غیر از بخشهای فناوری، انعطاف پذیری بیشتری دارد.

به هرحال بسیاری از مدیران در طیف وسیعی از صنایع، ابراز اطمینان کرده‌اند که از آنچه طی ماه های آینده رخ خواهد داد اطلاع دارند. سهام آلفابت، آمازون و اپل در معاملات پس‌از ساعات کاری بیش‌از ۳ درصد کاهش یافته است.

مرکز شهر سانفرانسیسکو به آرامی از خواب زمستانی بیماری همه گیر خارج شده است زیرا گردشگران به شهر بازگشته‌اند و برخی کارکنان نیز اکنون فعالیتهای خود را از دفاتر کاری ادامه می‌دهند. به هرحال زمان ناهار در ورودی دفتر مرکزی توییتر که نزدیک یکی از خیابانهای شلوغ بازار قرار دارد، اخیراً بسیار ساکت شده و این در حالی است که طبق دستور ایلان ماسک، کارکنان شرکت متبوعش باید به دفتر این شرکت بازگردند. باشد اشاره کنیم ماسک از زمان خرید توییتر، بیش‌ از دو سوم کارکنان این شبکه‌ی اجتماعی را اخراج کرده است.

براساس گزارش شرکت جهانی خدمات املاک و مستغلات به‌نام CBRE، در پایان سال ۲۰۲۲ نزدیک به ۳۰ درصد از فضای اداری تجاری سانفرانسیسکو خالی بود درحالی که اواخر سال ۲۰۱۹ این رقم فقط به ۳ درصد می‌رسید. براساس اعلام وبدسایت Layoffs.fyi، شرکتهای فناوری از ابتدای سال ۲۰۲۲ تقریباً ۸۰ هزار کارمند خود را در منطقه‌ی سانفرانسیسکو اخراج کرده‌اند.

پس‌از یک دهه بزرگ نمایی، بزرگترین شرکتهای فناوری، شهرت خود را به‌عنوان مکانهایی که شغل مادام العمر با غذای رایگان و حقوقهای بالا ارائه می‌دهند، کنار گذاشته‌اند زیرا این واقعیت را قبول دارند که بیش‌از هر چیزی روی کسب درآمد متمرکز هستند. این شرکتها در طی سالهای رونق خود می‌توانستند درآمدهای سرسام آور خود را هرطور که تمایل دارند خرج کنند. اکنون سرمایه‌گذاران، مدیران این شرکتها را تحت فشار قرار داده‌اند تا به اصول اولیه‌ی خود بازگردند. ازنظر وال‌استریت، سرمایه‌گذاری در بخشهایی مثل پهپاد‌های تحویل بسته های پستی و بالونهای ارائه‌دهنده‌ی خدمات اینترنتی به‌جای اینکه نوآوری باشند بیشتر برای ایجاد حواس پرتی هستند.

در همان زمان، شرکتها از انفجار علاقه‌ی مردم به فناوری هوش مصنوعی به‌عنوان فرصتی برای تبلیغ توانایی های خود استفاده کرده‌اند. مایکروسافت اخیراً قرارداد بزرگی با OpenAI منقعد کرده است؛ استارتاپی که فناوری چت بات‌های مبتنی بر هوش مصنوعی ChatGPT را ارائه داده است. OpenAI به‌عنوان یک شرکت کوچک نسبت به بزرگان فناوری، موفق شده است به‌نحوی توجهات مردم جهان را به قابلیتهای خود جلب کند که حتی رهبران هوش مصنوعی ازجمله گوگل هنوز موفق به‌انجام آن نشده‌اند.

شرکتهای بزرگ همگی از هوش مصنوعی برای پیش برد بازاریابی خود بهره می‌برند و سعی دارند محصولات مرتبط با این فناوری را سریعتر عرضه کنند. زاکربرگ می‌گوید تصمیم دارد ابزارهای هوش مصنوعی جدیدی را به‌کار گیرد تا به مهندسان کمک کند بهره وری خود را افزایش دهند و پروژه هایی که قابلیت اجرایی ندارند یا دیگر در اولویت این شرکت نیستند را کاهش خواهد داد. فیسبوک همچنان به سرمایه گذاری های هنگفت خود برای ساخت محصولات مرتبط با متاورس ادامه می‌دهد و امیدوار است این تکنولوژی به‌عنوان پلتفرم اصلی بعدی برای انجام کار، تفریح و موارد دیگر مورداستفاده قرار گیرد. این شرکت به قدری روی متاورس امید دارد که حتی نام خود را درسال ۲۰۲۱ از فیسبوک به متا تغییر داد.

شرکتهای بزرگ حوزه‌ی فناوری درحال‌حاضر بزرگترین تغییرات سالهای اخیر فعالیت خود را تجربه می‌کنند. طی سالهای گذشته این شرکتها خود را به‌عنوان موتورهای نوآوری و تغییرات بزرگ در جهان توصیف می‌کردند درحالی‌که بخش عمده‌ی درآمد آنها از حوزه های سنتی مثل تجارت الکترونیک، تبلیغات دیجیتال و فروش سخت افزار و نرم افزار به‌دست می‌آمد. بنیان گذاران گوگل در سال ۲۰۱۵، نام شرکت را به آلفابت تغییر دادند و اعلام کردند این اقدام به کسب‌وکار اصلی آنها اجازه می‌دهد غیر از سرمایه گذاری های اصلی، از حوزه های جدیدی مثل خودروهای خودران و آزمایشگاهذ های تحقیقاتی نیز کسب درآمد داشته باشد اما هشت سال بعد هنوز تقریباً همه‌ی درآمد آنها از تبلیغات به‌دست می‌آید و بسیاری از پروژه های جانبی واحد MoonShot را هم تعطیل کرده است.

شرکتهای فناوری در دهه‌ی گذشته رشد بسیار زیادی داشته‌اند و از شرایط موجود برای تثبیت جایگاه خود میان سودآورترین و قدرتمندترین شرکتهای تاریخ بهره گرفتند. در اوج بازار صعودی ارزش سهام فناوری در اواخر ۲۰۲۱، مجموع ارزش بازار گوگل، فیسبوک، آمازون، اپل و مایکروسافت به حدود ۱۰ تریلیون دلار رسید که دوبرابر تولید ناخالص داخلی ژاپن است. گوگل به‌تنهایی روزانه حدود ۷۵۰ میلیون دلار درآمد کسب می‌کند.

سیل عظیم منابع درآمدزایی در دههدهای اخیر برای شرکتهای فناوری باعث شد رقابتی جذاب از نظر ارائه‌ی خدماتی مثل غذا و ماساژ رایگان، دستمزدهای بیشتر و غیره بین آن‌ا شکل بگیرد. چنین شرایطی باعث شده بود دانشجویان پس از پایان دوره‌ی دانشگاه خود در یکی از شرکتهای بزرگ فناوری مشغول کار شوند و از حقوق بسیار درخورتوجه سالانه ۱۸۰ هزار دلار بهره ببرند. علاوهدبراین درآمدهای بالا به چنین شرکتهایی اجازه داد مسیر خود را برای فعالیت در حوزهدهای دیگر باز کنند و قدرت خرید آنها را نیز افزایش داد.

گوگل به‌طور خاص در سیلکوندولی شهرت بالایی داشت و بهدعنوان مکانی که افراد می‌توانستند همه‌ی مهارتهای خود را در آن ارائه دهند و بین پروژهذهای مختلف مشارکت داشته باشند و درنتیجه سطح دستمزد خود را بهبود دهد، شناخته می‌شد.

گوگل هرگز اخراجهای دسته‌جمعی انجام نداده بود و حتی پس‌از اینکه شرکتهای مثل مایکروسافت و آمازون خبر اخراج دستهذجمعی بسیاری از کارکنان خود را اعلام کردند، کارکنان غول جست وجوی اینترنت انتظار داشتند این شرکت در بدترین حالت ممکن، افراد کم کارکرد را به‌طور موقت از کار اخراج کند.

البته موج اخراجهای دسته جمعی دامن گوگل را نیز گرفت. این شرایط به نحوی پیش رفت که برخی کارمندان اخراج شده‌ی این شرکت حتی ایمیل خبر پایان دوران کاری خود را مطالعه نکرده بودند و پس از مراجعه به دفتر محل کار خود متوجه شدند که کارت ورود آنها دیگر فعال نیست.

شرایط صنعت فناوری مثل زمان حباب دات کام درسال ۲۰۰۰ است. تام اسای، رئیس Sevens Report Research می‌گوید پس حباب دات کام، شرکتهای فناوری تا حدودی از نظر مالی ضعیف بودند و بازار با احتیاط با آنها برخورد می‌کرد. او می‌گوید شرکتهای مذکور کنون تمایل ندارند دوباره با الگویی شبیه حباب دات کام مواجه شوند و بنابراین با کاهش نیروکار و هزینه های خود سعی می‌کنند سهام داران را همچنان راضی نگه دارند.

آمازون اخیراً از برنامه های خود برای گسترش فعالیتهایش در فروشگاه های خرده فروشی آجر و ابزارهای ساختمان سازی رونمایی کرد. اندی جاسی، مدیرعامل این بخش در یادداشت خود از اخراج ۱۸ هزار نفر خبر داده است. این غول خرده فروشی آنلاین به‌مدت چندین سال در فروشگاه های فیزیکی نیز سرمایه‌گذاری کرده بود و به‌عنوان مثال در سال ۲۰۱۷ فروشگاه های زنجیره‌ای مواد غذایی Whole Foods را با قراردادی به ارزش ۱۳٫۷ میلیار دلار به تصاحب درآورد.

آمازون گزارش داده است که فروش آن در سال ۲۰۲۲ بیش‌از ۹ درصد رشد داشته و به حدود ۵۱۴ میلیارد دلار رسیده است. این رقم نشان دهنده‌ی کاهش رشد ۲۲ درصدی آن در سال ۲۰۲۱ است. برایان اولساوسکی، مدیر ارشد مالی آمازون گفت این شرکت انتظار دارد نرخ رشد آن طی فصلهای آینده کاهش یابد. کسب وکار خدمات ابری این برند نیز حوزه‌ای بسیار کلیدی است که سرمایه گذاران آن را زیرنظر دارند.

نیل ساندرز یکی از محققان شرکت تحلیلی GlobalData می‌گوید: به‌طور خلاصه، مشکل کنونی آمازون این است که در زمان همه گیری فعالیت خود را گسترش داد اما با کاهش سطح تقاضا، ترمز اقدامات خود را با سرعت کافی فشار نداد.

فیسبوک نیز ساخت مراکز داده‌ی جدید را کاهش داده است درحالی که طی سالهای اخیر، هزینه های مربوط به این اقدامات را افزایش داده بود. برنامه‌ی خرید سهام این شرکت در همان زمان گسترش یافت و سهامی را به‌عنوان هدیه و برای جبران ضرر سرمایه گذارانی که سال قبل شاهد سقوط ارزش سهام آن بودند ارائه کرد. گفتنی است ارزش این شرکت پس از اعلام جدیدترین عملکرد مالی آن حدود ۲۰ درصد جهش کرد.

اپل تنها شرکت بزرگ فناوری است که هنوز تصمیم به اخراج دسته جمعی کارکنان خود نگرفته است. سازنده‌ی آیفون مثل سایر شرکتهای فناوری در دوره‌ی همه گیری کرونا، سرعت استخدام نیروی کار جدید را افزایش نداد و درآمد آن بیشتر از فروش سخت افزار و سرویسهای اشتراکی به‌دست می‌آید. به گفته‌ی دن ایوز، تحلیل‌گر Wedbush Securities، درآمد این شرکت بینش بسیار جالبی درمورد نحوه‌ی هزینه‌ کردن مشتریان آن در سرتاسر جهان ارائه می‌دهد. او می‌گوید اپل احتمالاً برخی هزینه های کاری خود را کاهش خواهد داد اما انتظار نداریم نیروی کار خود را مثل سایر شرکتها به طور دسته جمعی اخراج کند.

تیم کوک، مدیرعامل اپل روز پنجشنبه‌ی هفته‌ی قبل به سرمایه گذاران گفت کاهش درآمد شرکت تا حدودی به دلیل وقفه های موجود در زنجیره‌ی تأمین کنندگان مدلهای جدید آیفون است. کوک همچنین اظهارداشت فروش آیفون نسبت‌ به سال گذشته ۸ درصد کاهش یافته است. اپل انتظار دارد درآمد آن از فروش گوشی های هوشمند در کوتاه مدت بهبود یابد اما زمان خاصی برای آن اعلام نکرد.

قوانین کاری کالیفرنیا، شرکتها را ملزم می‌کند حدود دوماه قبل‌ از اخراج کارمندان خود به آنها هشدار دهند و این یعنی اکثر افرادی که شغل خود را از دست داده‌اند ازنظر فنی همچنان شاغل به حساب می‌آیند. یکی از کارمندان گوگل که بیش‌ از یک دهه در این شرکت کار کرده‌ و حالا موج اخراجهای دسته جمعی باعث بیکاری او شده است می‌گوید غول جست وجوی اینترنت واقعاً احساس می‌کند یک شرکت معمولی نیست و درواقع خود را به‌عنوان محلی برای تحقق پروژه های بزرگ تغییردهنده‌ی جهان توصیف می‌کند و اخراجهای اخیر به وضوح این روحیه را ضعیف خواهد کرد.

منبع: واشنگتن‌‌پست

  https://www.zoomit.ir/tech/403116-google-meta-layoffs-sanfrancisco/  

  https://www.naderarmian.ir/na/naweblog/na-weblog-14011223-lec-169-00-fa-na.php